พิธีชงชา ศิลปะแห่งวัฒนธรรม
การดื่มชาเป็นส่วนหนึ่งในวิถีชีวิตของคนญี่ปุ่นตั้งแต่ตื่นเช้าจนกระทั่งเข้านอน เดิมทีการดื่มชาไม่ได้เป็นวัฒนธรรมดั้งเดิมของญี่ปุ่นแต่รับมาจากประเทศจีนในสมัยก่อน โดยพระรูปหนึ่งนามว่า เอไซ (栄西 Eisai) ซึ่งเดินทางกลับจากการศึกษาพุทธศาสนาที่ประเทศจีนพร้อมกับนำชากลับมาด้วยและได้ถวายให้โชกุนได้ชิม หลักจากนั้นชาก็มีชื่อเสียงเป็นอย่างมาก จนนำไปสู่การปลูกต้นชาบริเวณเมืองต่าง ๆ รอบเมืองหลวงในตอนนั้น (เมืองหลวงในสมัยนั้นคือ เกียวโต)
ตัวอย่างห้องที่ใช้สำหรับพิธีชงชา
ขอบคุณภาพจาก - en.wikipedia.org
ต่อมาก็ได้มีพัฒนาการชงชาให้เป็นแบบแผนและพิธีการมากขึ้น ส่วนพิธีชงชาแบบปัจจุบันนั้นถือกำเนิดมาจากท่าน เซ็น โนะ ริคิว (千利休 Sen no Rikyu) ซึ่งมีแนวคิดในการชงชาคือ 和 ・ 敬 ・ 清 ・ 寂 (わ (wa) ・ けい (kei) ・ せい (sei) ・ じゃく (jyaku))
和 มีความหมายว่า กลมกลืน
敬 มีความหมายว่า ความเคารพ
清 มีความหมายว่า สะอาดบริสุทธิ์
寂 มีความหมายว่า นิ่งสงบ
พิธีชงชาจะเริ่มจากการเชิญแขกเข้าสู่ห้องชงชาซึ่งต้องเดินผ่านสวน มีนัยว่าต้องทำตัวให้กลมกลืนกับธรรมชาติ จากนั้นก็ล้างมือ ล้างปาก เพื่อทำร่างกายให้สะอาดบริสุทธิ์ ต่อไปก็จะผ่านทางเข้าเล็ก ๆ ที่ต้องคลานเข้าไป แสดงให้เห็นถึงความเคารพซึ่งกันและกัน และทุกท่วงท่าในพิธีตั้งแต่เริ่มจนจบจะต้องสง่างามและนิ่งสงบ
ในระหว่างการชงชา ผู้ชงจะใส่ผงชาบดละเอียดหรือที่เรียกว่า มัชชะ (抹茶 matcha) ลงในถ้วยชาและตักน้ำร้อนจากหม้อต้มมาใส่ จากนั้นคนด้วยไม้คนชาหรือ ชาเซน (茶筅 chasen) จนแตกฟอง เมื่อคนจนได้ที่แล้วก็จะยกถ้วยชาขึ้นหมุนประมาณ 3 รอบแล้ววางไว้หน้าผู้ดื่ม ส่วนผู้ที่จะดื่มชาก็จะโค้งคำนับเล็กน้อยก่อนยกถ้วยชาดังกล่าวขึ้นมาด้วยมือขวาและวางลงบนฝ่ามือซ้าย แล้วค่อย ๆ หมุนถ้วยชาตามเข็มนาฬิกาและยกมาดื่มให้หมดภายใน 3 ครั้ง หลังจากดื่มเสร็จจะหมุนถ้วยชากลับไปเหมือนเดิมแล้วใช้ปลายนิ้วเช็ดขอบถ้วยชา และใช้กระดาษรองขนมไคชิ (懐紙 kaishi) เช็ดนิ้วของตน
ผงชา ถ้วยชา และไม้คนชา
ขอบคุณภาพจาก - ubbcluj.ro
จะสังเกตได้ว่าในระหว่างการชงชาและการดื่มชาจะมีการหมุนถ้วยชาอยู่ตลอด เนื่องจากเป็นการหันลวดลายที่สวยงามของถ้วยชาให้ผู้อื่นได้เห็นและชื่นชมกับความสวยงาม ถ้วยชานับเป็นความภาคภูมิใจของแต่ละบ้านเนื่องจากมักใช้สืบทอดกันมาจากรุ่นสู่รุ่นเป็นเวลานับร้อย ๆ ปี นอกจากนี้ ถ้วยชาที่ชาวญี่ปุ่นชื่นชอบและภาคภูมิใจคือ ถ้วยสังคโลก ที่นำเข้าจากประเทศไทย ไม่ว่าจะเป็นเครื่องถ้วยเวียงกาหลง หรือเบญจรงค์ลายน้ำทอง
บทความที่เกี่ยวข้อง :
Shizuoka : มนต์เสน่ห์ภาคกลาง
เอกณัฏฐ์ สวัสดิ์หิรัญ TPA Press
