เบนโต ศิลปะแห่งข้าวกล่อง
เบนโต (弁当 bentou) หรือ ข้าวกล่อง เป็นการนำอาหารบรรจุในภาชนะสำหรับรับประทานระหว่างเดินทางหรือการพักผ่อน อาทิ ระหว่างเทศกาลชมดอกไม้ หรือช่วงพักระหว่างดูละครคาบุกิ เบนโตถือได้ว่าเป็นทั้งศิลปะและวัฒนธรรมของประเทศญี่ปุ่นที่สืบทอดกันมายาวนาน มีต้นกำเนิดมาตั้งแต่สมัยคามาคุระ (ปี 1185-1333) โดยชาวญี่ปุ่นจะพกอาหารติดตัวไปเวลาล่าสัตว์ สำหรับประเทศไทย ลักษณะของเบนโตก็คือ ปิ่นโต นั่นเอง ซึ่งมีความเป็นไปได้ว่าเพี้ยนเสียงมาจากคำว่า เบนโต ส่วนคำว่า โอะเบนโต (お弁当 o-bentou) เป็นการเรียกแบบสุภาพของคำว่า เบนโต
ขอบคุณภาพจาก - http://g.lets-gifu.com/spe/1502_bento.php
เบนโตของญี่ปุ่นมีมากมายหลากหลายสารพัดรูปแบบ ชื่อเรียกของเบนโตแต่ละรูปแบบก็แตกต่างกันไปมากมาย อาทิ เรียกตามการกำเนิดเบนโตชนิดนั้นบ้าง เรียกตามหน้าที่ของเบนโตบ้าง หรือเรียกตามท้องถิ่นที่กำเนิดเบนโตก็มี แต่หากจะนับเฉพาะที่ได้รับความนิยมและเป็นที่รู้จักทั่วไปจะแบ่งประเภทออกได้ดังนี้
ขอบคุณภาพจาก - http://r.gnavi.co.jp/kamr400/menu4/
•• มาคุ โนะ อุชิ เบนโต (まくのうちべんとう maku no uchi bentou) มีประวัติความเป็นมาตั้งแต่สมัยเอโดะ (ปี 1603-1868) ซึ่งผู้ที่ไปชมละครคาบุกิจะนำเบนโตไปรับประทานในช่วงระหว่างพักการแสดง (ตอนม่านปิด) ซึ่งในภาษาญี่ปุ่นคำว่า ม่าน คือ มาคุ จึงเป็นที่มาของเบนโตะประเภทนี้ ซึ่งมาคุ โนะ อุชิ เบนโตได้รับความนิยมมาถึงทุกวันนี้ สามารถหาซื้อได้ทั่วไปตามสถานีรถไฟหรือร้านสะดวกซื้อ โดยในกล่องจะประกอบด้วยปลา เนื้อ ผักต้ม ผักดอง และข้าว อาจจะโรยด้วยงาหรือมีบ๊วยมาให้ด้วยก็ได้
•• โอมุซุบิ (おむすび omusubi) ข้าวปั้น หรือที่รู้จักกันในอีกชื่อหนึ่งคือ โอนิกิริ (おにぎり onigiri) ซึ่งมีหลากหลายรูปแบบทั้งแบบสามเหลี่ยม ก้อนกลม หรือเป็นแท่ง และอาจห่อด้วยสาหร่ายหรือโรยด้วยงาหรือผงโรยข้าวประเภทต่าง ๆ
•• โชกายากิ เบนโต (生姜焼き弁当 shogayaki bentou) คือข้าวกล่องที่มีเนื้อหมูผัดขิงเป็นอาหารหลัก เป็นอาหารยอดนิยมสำหรับรองท้องยามบ่าย และหาซื้อได้แทบทุกร้านสะดวกซื้อ โดยนอกจากเนื้อหมูผัดขิงแล้ว มักจะมีผักดองเป็นเครื่องเคียงให้ด้วย
•• โซโบโระ เบนโต (そぼろ弁当 soboro bentou) เป็นข้าวกล่องที่เน้นความโดดเด่นของสีสัน ส่วนประกอบต่าง ๆ คือ เนื้อ ปลา กุ้ง ไข่ ผัก และข้าว จะถูกจัดวางให้มีสีสันสลับกันอย่างสวยงาม อาหารในข้าวกล่องจะเป็นอาหารที่ผู้กินชอบ
•• เคียราเบน (キャラ弁 kyaraben) เป็นคำทับศัพท์มาจากคำว่า Character Bento ในภาษาอังกฤษ หมายถึง เบนโตที่ใช้ความคิดสร้างสรรค์ออกแบบเป็นรูปการ์ตูนหรือตัวละครต่าง ๆ คุณแม่ชาวญี่ปุ่นนิยมทำเบนโตประเภทนี้ให้กับลูกนำไปรับประทานที่โรงเรียน ปัจจุบันเบนโตประเภทนี้ได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก
ขอบคุณภาพจาก - http://blogs.yahoo.co.jp/kimicky2014/26181778.html
ในประเทศไทยมีร้านอาหารญี่ปุ่นที่จำหน่ายเบนโตมากมาย รวมถึงมีโรงเรียนสอนทำเบนโตโดยเฉพาะ ทั้งนี้ผู้เขียนจะมาแนะนำอีกหนึ่งกิจกรรมเกี่ยวกับเบนโตในประเทศไทยที่น่าสนใจก็คือ การแข่งขันทำข้าวกล่อง TPA Bento Champion 2015 ซึ่งจะจัดขึ้นในงานมหกรรมภาษาและวัฒนธรรม วันที่ 21 พฤศจิกายน 2558 นี้ ที่สมาคมส่งเสริมเทคโนโลยี (ไทย-ญี่ปุ่น) โดยโรงเรียนภาษาและวัฒนธรรม ทั้งนี้ ผู้สนใจสามารถเข้าร่วมแข่งขันหรือเข้าชมงานได้ฟรี และนอกจากการแข่งขันทำเบนโตแล้ว ยังมีกิจกรรมอื่น ๆ ที่น่าสนใจ เช่น พิธีชงชา การสาธิตและทดลองสวมชุดยูกาตะของแท้จากญี่ปุ่น การแสดง Yosakoi และอื่น ๆ อีกมากมาย
รายละเอียดการการแข่งขันทำข้าวกล่อง → http://www.tpa.or.th/slc/banner.php?content=NzA
รายละเอียดงานมหกรรมภาษาและวัฒนธรรม → http://www.tpa.or.th/slc/banner.php?content=NjY
เอกณัฏฐ์ สวัสดิ์หิรัญ TPA Press
